ЛЕПРЫКОН О’ШЫ
легенда-казка
Гісторыя пачынаецца ў XVIII стагоддзі ў Вялікім Княстве Літоўскім. Антоні Тызенгаўз, вядомы дзяржаўны дзеяч і рэфарматар, пануе над сваімі шырокімі землямі і імкнецца да эканамічнага росквіту сваіх уладанняў. Ён запрашае на службу розных майстроў і рамеснікаў, каб развіць рамёствы і прамысловасць.

Аднойчы на кірмашы ў Вільні Тызенгаўз сустракае ірландскага вандроўцу і натураліста на імя Ганс Слоан. Слоан, вядомы сваёй працай у галіне батанікі і натурфіласофіі, прыбыў у Вялікае Княства Літоўскае для вывучэння мясцовай флоры і фаўны. Тызенгаўз, захоплены яго апавяданнямі пра Ірландыю і навуковымі адкрыццямі, запрашае Слоана застацца пры яго двары ў Гароднi.

Слоан, будучы не толькі навукоўцам, але і знаўцам ірландскага фальклору, дорыць князю Тызенгаўзу старадаўні абярэг – чатырохліснік канюшыны ў срэбным медальёне. Слоан распавядае, што гэты абярэг перадаваўся ў яго сям'і з пакалення ў пакаленне і прыносіць поспех і абарону. Антоні прымае абярэг з удзячнасцю і пачынае заўсёды насіць яго з сабой.
Чароўны абярэг князя Тызенгаўза і статуя Лепрыкона
Праходзяць гады. Антоні Тызенгаўз працягвае свае рэформы, развівае сельскую гаспадарку, рамёствы і гандаль. Гародня квітнее, і яе поспех прыпісваюць не толькі намаганням князя, але і чарадзейнай сіле абярэга.
Аднойчы, напярэдадні свята Купалле, Тызенгаўз вырашае правесці час у адным са сваіх лясных маёнткаў. Ён запрашае Слоана і мясцовых знаўцаў беларускага фальклору, каб яны распавялі гісторыі і легенды гэтага краю. Слоан, пачуўшы пра папараць-кветку, якая расцвітае толькі ў Купальскую ноч і можа паказаць на схаваныя скарбы, прапануе князю пайсці ў лес і пашукаць яе.
У Купальскую ноч, узброіўшыся ліхтарамі, Тызенгаўз, Слоан і мясцовыя сяляне адпраўляюцца ў лес. Ноч ахутана таямнічым святлом, і ў паветры лунае чараўніцтва. Раптам сярод густой расліннасці Антоні заўважае як дзіўна свеціцца кветка – гэта і ёсць папараць-кветка. Ён асцярожна зрывае яе, і ў тое ж імгненне лес вакол напаўняецца яркім святлом і адкрывае схаваныя скарбы: старадаўнія манеты, каштоўнасці і артэфакты.
Аднак сярод скарбаў Тызенгаўз заўважае яшчэ адзін абярэг – такі самы, як той, што падарыў яму Слоан. Разумеючы, што перад ім стаяць няпростыя дары, князь вырашае вярнуць абярэг Слоану ў знак падзякі.
Слоан, здзіўлены, распавядае, што гэты абярэг сапраўды мае магічную сілу, і яго двайнік можа быць толькі ў сапраўднага захавальніка старажытных ведаў.
З таго часу Антоні Тызенгаўз і Ганс Слоан становяцца неразрыўнымі сябрамі. Князь працягвае свае рэформы, а Слоан перадае яму веды сваіх продкаў, дапамагаючы развіваць культуру і навуку ў Вялікім Княстве Літоўскім. Абярэгі застаюцца сімваламі іх сяброўства і ўзаемнай павагі.
Праходзіць некалькі гадоў, і аднойчы Тызенгаўз бачыць сон. Ён убачыў Лепрыкона, захавальніка кельцкіх скарбаў, які паказваў на месца ў лесе, дзе схаваныя старажытныя ірландскія рэліквіі. Слоан растлумачыў Тызенгаўзу, што гэта быў Лепрыкон О'Шы, дух-ахоўнік іх роду, звязаны з абярэгамі.
Вырашыўшы праверыць сон, Тызенгаўз і Слоан адпраўляюцца ў лес. У тым самым месцы, дзе ў Купальскую ноч яны знайшлі папараць-кветку, Тызенгаўз і Слоан пачынаюць капаць. Неўзабаве перад імі з'яўляецца каменная статуя Лепрыкона, які трымае ў руках маленькі збанок. Слоан, прызнаны знаўца ірландскай міфалогіі, пацвярджае, што гэта сапраўды Лепрыкон О'Шы, пераўтвораны ў камень.
Статуя Лепрыкона становіцца сімвалам іх сяброўства і культурнага абмену. Яе ўсталёўваюць на сядзібе «Мая Уцеха», дзе яна становіцца крыніцай натхнення і сімвалам поспеху для ўсіх, хто прыходзіць да яе. З тых часоў рэчы на статуі Лепрыкона О'Шы не страцілі сваёй чароўнай сілы:
Четырохлісная канюшына на капелюшы, дакрананне да якой прыносіць поспех
Пацерці нос — да моцнага здароўя і выдатнага самапачуцця
Стары ліхтар, святло якога прыводзіць да рамантычных сустрэч
Зношаныя чаравікі, кожны крок у якіх вядзе да захапляльных і ўражлівых падарожжаў
Збанок з манетамі, калі яго патерці, прыносіць багацце
Дакрананне да звонкіх бутэлек прыносіць шумную весялосць у яскравой і душэўнай кампаніі
Так гісторыя пра чароўны абярэг і статую Лепрыкона О'Шы стала часткай культурнай спадчыны Беларусі і Ірландыі, аб'ядноўваючы дзве вялікія культуры і нагадваючы пра важнасць сяброўства, узаемаразумення і павагі.
Гістарычная пэўнасць:
1. Антоні Тызенгаўз – рэальная гістарычная асоба, вядомы рэфарматар XVIII стагоддзя.
2. Ганс Слоан – рэальная гістарычная асоба, ірландскі натураліст і вандроўца, вядомы сваімі навуковымі адкрыццямі.
3. Абярэг з чатырохліснікам канюшыны – адпавядае ірландскай міфалогіі.
4. Свята Купалле і папараць-кветка – рэальная частка беларускага фальклору.
5. Статуя Лепрыкона – міфалагічны элемент, які дадае чараўніцтва ў гісторыю.
* На сайце выкарыстаны ілюстрацыі з панарамамі сярэднявечнай забудовы Гродна і Бярэсця, створаныя беларускім мастаком Паўлам Татарнікавым.